Vier scenario's voor Nederland na corona

Hoe vergaat het Nederland na de coronacrisis? Houden we vertrouwen in de economie of volgt er een diepe recessie? En blijft de overheid investeren of krijgen we bezuinigingen?

De Ruijter Strategie heeft vier scenario’s voor Nederland na corona ontwikkeld, o.a. gebaseerd op de meest recente meerjarenverkenning van het CPB (CEP 2021). Daarin erkent het CPB dat veel onzeker is, zoals over het verloop van het virus (beschermen vaccins tegen mutaties?) en economisch herstel (geven we ons opgepotte geld weer uit?). Tegelijkertijd doet het ook aannames, zoals dat de rente en inflatie laag blijven, de Nederlandse en Europese overheden in redelijk tempo tot eenduidige beleidskeuzes komen en blijven investeren, beurzen geen grote schokken zullen kennen en de wereldhandel snel op gang komt. In onze scenario’s zijn deze aannames als onzekerheden meegenomen. Bovendien is de CPB verkenning puur economisch ingestoken; wij voegen daar maatschappelijke, technologische, ecologische en (geo)politieke perspectieven aan toe.

Leeswijzer
De inhoud van deze verkenning is geen wetenschap. In werkelijkheid komt geen van alle scenario’s volledig uit. Zij vertegenwoordigen slechts de bandbreedte van onzekerheid voor de toekomst. De scenario’s zijn bedoeld om het denken op te rekken en zo toekomstbestendigere keuzes te maken. Uiteindelijk gaat het daarom: wat doet u als (delen van) het scenario uitkomt?

Kernonzekerheden
De verkenning is gebouwd op een raamwerk van twee kernonzekerheden:
1) houden we vertrouwen in de economie, of heerst er onzekerheid en stevenen we af op een recessie?
2) Investeert de overheid (of overheden) ons uit de crisis, of bezuinigt zij – al dan niet gedwongen door stijgende rentes – toch?

Het raamwerk en de scenario’s

Deze onzekerheden vormen het raamwerk van onze scenario’s die we hier kort toelichten en die uitgebreid terug te lezen zijn in de pdf die hieronder kan worden aangevraagd. Hoe ziet Nederland eruit in 2026?

Scenario A: Alle ballen op innovatie

In dit scenario houden we vertrouwen in de economie en investeert de overheid aanhoudend in en hervormt wetten, ook Europees, ten behoeve van innovatie voor de grote maatschappelijk opgaven, zoals de verduurzaming, woningbouw en digitalisering. De grote vraag stuwt de lonen omhoog en er vinden grote sectorale verschuivingen van werk plaats. We hebben iedereen nodig en dankzij overheidsinzet op omscholing gaat de transformatie naar een duurzame economie snel. Verduurzaming is het nieuwe internet. Door verminderde afhankelijkheid van olie wordt de dollar minder belangrijk, komen er nieuwe digitale valuta’s op en veranderen de internationale machtsposities

Scenario B: The winner takes it all

In het scenario “The winner takes it all” stagneert de economie, ondanks flinke overheidsinvesteringen, omdat de vaccins niet blijken te beschermen tegen nieuwe coronamutaties. De beurzen halveren, waardoor vermogende bedrijven goedkoop bedrijven en technologieën opkopen. Versterkt door de coronamaatregelen zet de technologisering exponentieel door. The winner takes it all. Platformisering en automatisering verzwakken de positie van laaggeschoolden. Veel grote bedrijven hun eigen (crypto)currency en winnen aan macht ten opzichte van overheden.

Scenario C: Private rijkdom, publieke armoede

Maar het kan ook zo lopen: de coronavaccins blijken effectief tegen mutaties en leiden tot een grote consumentenvraag. Daardoor ontstaat schaarste en stijgen de inflatie en rente. Het nieuwe kabinet besloot daarop te bezuinigen. Ondanks veel bedrijven zonder steun alsnog failliet gingen, springen – aangemoedigd door de consumentenvraag – ondernemers in op de verduurzaming, automatisering en technologie. Het aantal hoogwaardige banen groeit, en om het juiste personeel te vinden, stijgen de salarissen voor deze jobs snel. Aan de andere kant stagneren de lonen voor laagbetaald werk en in de publieke sector. Veel ambtenaren stappen over naar de private economie en laten zo de publieke sector armer achter. Het is een tijd van private rijkdom, publieke armoede.

Scenario D: Bouwen op sociaal kapitaal

In het laatste scenario beschermen de coronavaccins niet tegen mutaties, waardoor onzekerheid heerst. Overheden stellen daarop allerlei exportrestricties in. Door de “eigen land eerst” politiek ontstaat schaarste en stijgen inflaties en rente en een recessie die de overheden dwingt te bezuinigen. Veel bedrijven gaan failliet of reorganiseren, waar jongeren met lagere lonen en flexcontracten de oudere medewerkers vervangen. De werkloosheid groeit. De groeiende onvrede en protest hiertegen verlammen de Europese en Nederlandse overheden. Mensen ruilen veel meer vriendendiensten uit voor zaken waar ze voorheen voor betaalden: ze bouwen op sociaal kapitaal. Hoewel burgers het hierdoor gemiddeld nog goed hebben, versterkt dit versterkt de spiraal, omdat overheden en bedrijven belasting en omzet mislopen.

Wilt u het gehele document met de uitgebreide beschrijvingen van de vier scenario's ontvangen? Stuur dan een email naar Jolanda van Heijningen.